ارمنستان - ایروانبهترین سوغات ارمنستان
اگر قصد سفر به ارمنستان را دارید، خرید یک یادگاری کوچک از صنایع دستی و محصولات ملی ارمنستان می‌تواند در آینده یادآور خاطرات زیبای شما به این کشور باشد.
تنوع محصولات و صنایع دستی ارمنستان به قدری است که وقتی به بازارچه‌های سنتی ایروان می‌رسید، درصورتی که قصد خرید هم نداشته باشید برای خرید بسیار ترغیب خواهید شد؛ پس چه بهتر که از قبل از خرید اندک اطلاعاتی در مورد محصولات ملی ارمنستان به دست آورید.
سوغاتی‌های صنایع دستی
عروسک‌های دست ساز با لباس‌های سنتی ارمنی
این عروسک‌ها که به شکل بانوان و مردان محلی ارمنستان ساخته شده‌اند.
جنس برخی از عروسک‌های ارمنی از چوب بوده و برخی دیگر از پارچه و کاموا ساخته شده‌اند. شما می‌توانید در سفر خود این عروسک‌ها را که نمادی از فرهنگ و هنر ارمنستان هستند تهیه کنید و برای یادگاری به شهر خود ببرید.
هر چیزی با نقوش انار یا کوه آرارات
کوه آرارات در نقطه مرزی بین کشورهای ارمنستان و ترکیه و ایران واقع شده‌است. این کوه دو قله کوچک و بزرگ دارد که در حد فاصل بین این دو کوه گدازه‌ها و سنگ‌های آتشفشانی واقع شده است.
در اساطیر ارمنی انار نماد باروری و فراوانی و به نوعی نماد زندگی ارمنی است. در باور مردم محلی ارمنستان هر انار بالغ 365 دانه داشته که هر دانه آن نمادی برای 365 روز سال است.
سرپوش زنان ارمنی
از دیگر سوغاتی بسیار زیبای ارمنستان می‌توان به سرپوش‌هایی اشاره کرد که زنان ارمنی بر روی سر خود می‌گذاشتند. اساس استفاده از این سرپوش‌ها به این گونه بود که زنان ارمنی گیسوان خود را از فرق وسط باز می‌کردند و دو قسمت را می‌بافتند و سپس سر خود را با دستمال می‌پوشاندند.
شوشداک
شوشداک به نوعی روسری هلالی شکل گفته می‌شود که زنان ارمنستان خطه جلفا آن را به سر می‌کردند. گفته شده که کارکرد اصلی این پارچه یا روسری جلوگیری از سر خوردن سایر سربندهاست، البته این فرضیه نیز مطرح است که به دلیل زیبایی آن را روی سایر روسری‌ها سر می‌کردند و در نهایت سربند گولالاچیک را روی آن سرشان می‌کردند.
گولالاچیک
گولالاچیک روسری سه گوش کوچکی بوده که زنان ارمنی آن را زیر گلوی خود گره می‌زدند.
گود
گود در واقع همان پیشانی بند سکه دوزی شده‌ای است که زنان محلی ارمنی آن را روی پیشانی خود می‌بندند.
این پیشانی بند یا هد بند از جنس مخمل و یا ابریشم بود که با انواع ریسه‌های مرواریدی و یراق‌های سکه‌ای مزین میشد به‌منظور زیبایی کمی بالاتر از پیشانی بسته میشد و دو انتهای آن در قسمت پشت گردن گره داده میشد و یا با سنجاق محکم بسته میشد.
لازم به ذکر است که به مرور زمان و با ساده تر شدن لباس‌ها پیشانی‌بند تبدیل به دستمال قلمکار شد که به صورت نواری باریک به پیشانی بسته میشد.
باشماخ
باشماخ نیز از جمله روسری‌های سه گوشی بود که زنان محلی ارمنی به خصوص در خطه جلفا از آن استفاده می‌کردند به‌گونه‌ای که این پارچه سه‌گوش سفید رنگ را که جنسی از ململ داشت بعد از ازدواج به نشانه داشتن همسر سر می‌کردند.
این نوع خاص از روسری که از جمله بهترین سوغات ارمنستان به شمار می‌رود به‌گونه‌ای سر می‌شود (دور تا دور سر بسته می‌شود) که چانه و حتی گاهی اوقات دهان به‌طور کامل پوشانده می‌شود.
باشماخ زیرِ نوعِ دیگری از سربند یا روسری به نام لاچاک در پشت گردن با سنجاق محکم میشد. جالب است بدانید زنان ارمنی این پارچه را به عنوان نوعی پوشیه استفاده می‌کردند و دائما آن را روی صورت خود نگاه می‌داشتند و تنها هنگام غذا خوردن آن را از روی صورت خود کنار می‌زدند.
لاچیک یا لاچاک
لاچیک یا لاچاک نیز از جمله بهترین سوغات ارمنستان به شمار می‌رود که در گذشته‌های نه‌چندان دور مورد استفاده همگانی زنان ارمنی قرار داشت و امروزه کمتر استفاده می‌شود.
لاچیک نیز نوعی روسری سه گوش از جنس ابریشم و قرمز رنگ بود. تفاوت آن با سایر روسری‌هایی که در این مطلب به بررسی آن‌ها پرداختیم این است که این روسری قواره‌ای بزرگ داشته و دنباله‌های آن از جلو به پشت سر رفته و به‌صورت ضربدری در پشت سر محکم میشد.
بعدها، پارچه‌های ابریشمی و قرمزرنگ که برای دوخت این لاچیک مورد استفاده قرار می‌گرفتند جای خود را به پارچه‌هایی سوزن دوزی شده با رنگ زمینه‌ای روشن دادند. با این اوصاف جای تعجب نیست که به مرور زمان از جلوه و زیبایی روسری‌های لاچیک کاسته شد تا جایی که در برخی عکس‌ها لاچیک‌هایی کاملاً سفید بر سر زنان می‌بینیم.
چارچاب
اگر کمی در مورد ریشه و حروف استفاده شده در کلمات کنجکاو باشید به راحتی متوجه خواهید شد که چارچاب و چادر از یک ریشه و داری حروف مشترک هستند.
در واقع چارچاب در اصطلاح محلی مردم ارمنستان به معنی چادر است. از اوایل قرن سیزدهم قمری، یعنی در دوران حکومت قاجاریه زنان ارمنی شروع به استفاده از چادر کردند.
فرش
از جمله مواردی که باعث نام‌آشنا بودن فرش ارمنی و تمایز آن از سایر فرش‌های شناخته شده در سراسر جهان شده است نحوه گره‌کاری و همچنین نقش و نگار و طرح آنهاست.
جالب است بدانید فرش‌های ارمنی همانند فرش‌هایی که در گرجستان بافته می‌شود بیشتر منقش به طرح‌هایی از حیوانات و تصاویری از انسان‌ها هستند که از همین رو می‌توانیم فرش‌های ارمنی را در زمره بهترین سوغات ارمنستان به شمار آوریم.
ارامنه از قدیم‌الایام به قالی بافی اشتغال داشته‌اند به‌طوری‌که بانوان ارمنی بعد از فراغت از کار منزل و رسیدگی به فرزندان در اوقات پایانی روز شروع به بافتن فرش می‌کردند و بدین ترتیب در تامین هزینه‌های زندگی کمک‌حال همسران خود بوده‌اند.
محصولات سرامیکی
صنعت سرامیک و ساخت مصنوعات (ظروف و وسایل دکوری) سرامیکی از جمله صنایع ممتاز و از بهترین سوغات ارمنستان محسوب می‌شوند.
این محصولات سرامیکی از خاک رس قرمز ساخته شده، سپس با لعاب پوشانده می‌شوند و سپس با طرح و نقش‌های زیبا سنتی تزئین می‌شوند.
علیرغم این واقعیت که اقلام سرامیکی کاملاً شکننده هستند، با اینحال بسیار مورد توجه گردشگران بوده و به عنوان سوغاتی یا یادگاری خریداری می‌شوند.
بشقاب‌های سرامیکی، ظروف، قوری، کوزه، فنجان، ست‌های چای، کاسه‌های پذیرایی کیک و ست‌های ادویه، قاب‌ها و جعبه‌های مختلف و … از این دسته هستند.
صنایع سرامیک تنها مختص به بانوان و دکور منزل نیستند، بسیاری از مصنوعات سرامیکی نظیر زیرسیگاری یا مجسمه‌های سرامیکی از اساطیر ارمنی هدیه‌ای جالب توجه برای آقایان خواهند بود.
ساز و ادوات موسیقی
اگر به ساز و موسیقی علاقه‌مند هستید یا اگر در پی خرید سوغاتی برای عزیزان موسیقیدان خود هستید ساز ملی – بادی دودوک (نوعی فلوت) از بهترین سوغات ارمنستان است که به شما پیشنهاد می‌کنیم.
صداهای غنایی دودوک را نمی‌توان با هیچ صدایی که توسط سازهای بادی دیگر تولید می‌شود اشتباه گرفت. آن‌ها همه درد و اندوه مردم ارمنی را که توسط ترک‌ها نابود شده‌اند بازتولید می‌کنند. قدمت دودوک بیش از هزار سال است، بنابراین صنعتگران با آزمایش چندین نوع چوب، تجربه چندین قرن متمادی را در ساخت آن گنجانده‌اند.
دودوک‌های ارمنی و خوش صدا از چوب زردآلو ساخته می‌شوند. دودوک شبیه لوله‌های کنده‌کاری شده با 9 منفذ هوا و یک نی دوتایی است. وقتی جریان هوا از داخل آن به ارتعاش در می‌آیند صوت آن شنیده می‌شود. طراحی بیرونی دودوک می‌تواند سنتی یا با تزئینات خاص باشد. جالب است بدانید در هر مغازه عرضه کننده سوغاتی می‌توانید این محصول را بیابید.
جذوه
جذوه‌های سنتی ساخت ارمنستان به راحتی در تمامی کافه‌ها و قهوه‌خانه‌ها وجود دارند. حتما می‌دانید که جذوه‌های ساخت ترکیه و حتی هند هم بسیار مشهور هستند.
جذوه‌های ساخت ارمنستان نیز همانند برخی جذوه‌های ترکی و هندی از مس با روکشی از قلع ساخته شده و به جهت دارا بودن این عناصر معدنی مورد نیاز بدن، از نظر سلامت جسمانی بسیار محبوب هستند، به‌طوری که با هر بار دم کردن قهوه داخل آن، بخشی از عناصر معدنی مس و قلع جذب قهوه شده و سلامت بدن شما را در این زمینه تضمین خواهد کرد.
همچنین هنرمندان شاغل در این حوزه بر روی جذوه‌ها نقوش برجسته و حکاکی‌های زیبایی ایجاد کرده‌اند. در این میان جذوه‌هایی که روایتی از افسانه‌های محلی و یا نقوش طرح گل را به تصویر می‌کشند بسیار محبوب‌ترند. همین ویژگی‌ها باعث شد که این محصول را در شمار بهترین سوغات ارمنستان لیست کنیم.
علاوه بر جذوه‌های مسی انواع جذوه‌های ساخته شده از برنج که در واقع آلیاژی از مس و روی است را در بیشتر مغازه‌های صنایع دستی ارمنستان پیدا خواهید کرد.
از سایر ویژگی‌های ممتاز جذوه‌های ارمنی می‌توان به عدم اکسید شدن یا قر شدن ورقه‌های مس داخل آن اشاره کرد.
زیور آلات
در ساخت زیورآلات ارمنستان ترکیبی از مدرنیته و استفاده از طراحی‌های کلاسیک را می‌بینید. زیورآلات در ارمنستان از دسته گروه موسوم به فلزات نجیب که در برابر خوردگی و اکسیداسیون مقاوم هستند ساخته می‌شوند.
زیورآلات ارمنی گاها با سنگ‌های قیمتی نظیر زمرد، فیروزه، مروارید و انار تزئین می‌شود که در ساخت زیورآلات مدرن‌تر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
خاچکار
خاچکارها صنایع دستی سنگی هستند که توسط صنعتگران ارمنی از سنگ‌های آتشفشانی آذرینِ بیرونی تراشیده شده‌اند. این محصولات که از بهترین سوغات ارمنستان به شمار می‌روند به‌عنوان نمادی در عبادت و برپایی آیین‌های عبادی خاص و همچنین به عنوان یادگار در میان مردم ارمنستان بسیار محبوب بوده و جایگاه خاصی دارند.
ارتفاع خاچکارها گاها به 1.5 متر می‌رسد و در وسط آن یک صلیب حکاکی شده که حالتی زینتی داشته و در واقع نمادی از خورشید یا چرخ ابدیت است که با نقوش گیاهی – هندسی و همچنین نقوشی از قدیسان و حیوانات کنده‌کاری شده است.
خاچکارها معمولاً با استفاده از سنگ‌های طبیعی در جای جای ارمنستان ساخته می‌شوند و با استفاده از اسکنه، قالب، قلم تیز و چکش تراشیده می‌شوند. شکستگی‌های کوچک و سطوح ناهموار با گچ خاک رس یا آهک ترمیم شده و سپس رنگ می‌شوند. پس از اتمام، خاچکار در یک مراسم مذهبی کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. یعنی به عبارتی مسح و برکت داده می‌شود.
ارمنی‌ها بر این باورند که بعد از این آیین عبادی خاچکار دارای نیروهای مقدس شده و می‌تواند باعث کمک، محافظت، پیروزی، عمر طولانی و واسطه برای نجات روح باشد.
روسری‌های ابریشمی
روسری‌های ابریشمی، چاپ‌های کوچک روی پارچه‌های ابریشم با نقوشی که حکایت از تاریخ و یا نمادهای ارمنستان مانند انار، کوه آرارات و یا خاچکار و … دارد از دیگر سوغاتی های محبوب ارمنستان است.
در واقع استفاده از تمام عناصر فرهنگ ارمنی در طراحی این روسری‌ها به کار رفته است.
سوغاتی‌های خوراکی
آریشتا
آریشتا یک رشته فرنگی خانگی و سنتی ارمنی است که به شکل نوارهای بلند یا نخ‌های گاها ضخیم تهیه می‌شود. این گونه رشته‌ها در ترکیه و آذربایجان به ترتیب با نام‌های (کزمه) و (اریشته) تهیه می‌شود. جالب است بدانید ریشه تاریخی این محصول به کشورمان ایران بازمی‌گردد. بر خلاف رشته فرنگی ترکی و آذربایجانی، ارمنی‌ها به اریشتا شیر اضافه نمی‌کنند. در واقع ماده اصلی تشکیل دهنده‌ی آریشتا آرد، نمک و آب است. همچنین برای تهیه آریشتای شیرین به جای نمک شکر اضافه می‌شود.
جالب است بدانید که آریشتا از جمله غذاهایی است که سرو آن در مراسم عروسی بسیار متداول بوده که گاه همراه با آن آش ملی ارمنی‌ها به نام هرماشی و قارچ و عدس حتی پلو طبخ می‌شود.
در ارمنستان حلوا نیز از آریشتای شیرین تهیه می‌شود. در فروشگاه‌ها، می‌توانید دو نوع آریشتا را ببینید:
آریشتایی برای وعده‌های اصلی
آریشتا برای تهیه دسر
که معمولا در بسته‌بندی‌های نیم تا یک کیلویی در سوپرمارکت و هایپرمارکت‌های ارمنستان به فروش می‌رسد و شما از این بابت برای تهیه این محصول که از بهترین سوغات ارمنستان به شمار می‌رود مشکلی نخواهید داشت.
لواشک
هر چند که لواشک نامی آشنا در میان ایرانیان است با اینحال این خوراکی منحصر به ایران نبوده و علاوه بر کشورمان در کشورهای همسایه ایران نظیر ارمنستان و سایر کشورهای ناحیه قفقاز نظیر آذربایجان و گرجستان نیز بسیار محبوب بوده و از بهترین سوغات ارمنستان به شمار می‌رود.
در مورد این خوراکی با توجه به آشنایی هم‌وطنانمان با آن، توضیح بیشتری ارائه نمی‌دهیم.
گیاهان خشک شده و محصولات وگان
طبیعت ارمنستان سرشار از گیاهان متنوع بوده و به همین دلیل صنعت تولید محصولات وگان و ارگانیک در این کشور بسیار محبوب است.
برای تهیه یکی از بهترین سوغات ارمنستان می‌توانید گیاهان ارمنی را به صورت خشک شده برای مصارف متعدد و یا محصولات وگان و گیاهی را در حوزه لوازم آرایشی بهداشتی و … تهیه کرده و به عنوان سوغاتی و تحفه بعد از بازگشت از سفر به عزیزان خود پیشکش کنید.
محصولات وگان نایریان (Nairian)
محصولات زیبایی نایریان (Nairian) از جمله محصولات وگان یا گیاهی است که به صورت محلی با استفاده از مواد ارگانیک دارای گواهی USDA عرضه می‌شود.
این برند محصولات آرایشی بهداشتی وگان و همچنین محصولاتی برای آروماتراپی (رایحه درمانی) تولید کرده است.
نکات
هنگام خرید همیشه چانه بزنید، در واقع چانه زدن از جمله فرهنگ‌های خرید کردن میان مردم ارمنستان است؛ پس از این حربه برای کمتر شدن قیمت محصول استفاده کنید.
در بازارهای ارمنستان مانند بازار ونیساج علاوه بر پول ارمنستان که درام است، می‌توانید خریدهای خود را به یورو انجام دهید.
اگر قصد خرید سوغاتی‌های خوردنی مانند آجیل، قیسی، لواشک و … دارید در نظر داشته باشید که عموما این محصولات به صورت کیلویی فروخته می‌شوند، البته می‌توانید زیر یک کیلو نیز خرید داشته باشید اما این امکان وجود دارد که زیر 100 گرم به شما چیزی فروخته نشود.
همیشه پول نقد همراه داشته باشید اما توجه داشته باشید که بیشتر مغازه‌ها یعنی تا 90 درصد آن‌ها پرداخت هزینه با کارت‌های اعتباری را می‌پذیرند.
اگر قصد خرید اقلام شکستنی دارید از نظر حمل و نقل و یا آسیب به آن نگرانی نداشته باشید چرا که فروشندگان می‌توانند محصولات شکستنی را به گونه‌ای کاملا ایمن بسته‌بندی کنند.
برخلاف کشورهای همسایه، هیچ قانونی در مورد حمل و نقل فرش‌های عتیقه به خارج از ارمنستان وجود ندارد. این بدان معناست که گردشگران بین‌المللی می‌توانند فرش‌های عتیقه را بدون گواهی خریداری کرده و به خانه ببرند. (مسئولیت این بخش به عهده خود شخص میباشد)